Πενήντα ένα χρόνια συμπληρώνονται σήμερα από την ημέρα που το τουρκικό συνταγματικό δικαστήριο έλαβε την απόφαση για την κατάργηση της ανώτατης ιδιωτικής παιδείας στην Τουρκία, ένας νόμος ο οποίος αποτέλεσε το πρόσχημα για την οριστική παύση λειτουργίας της Ιεράς Θεολογικής Σχολής της Χάλκης η οποία παραμένει σιωπηλή περιμένοντας δικαίωση.
Η καταδίωξη της Σχολής ξεκίνησε επί εποχής Νεότουρκων όταν κατά τη διάρκεια του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου επιχειρήθηκε, αναποτελεσματικά, η απαλλοτρίωσή της. Το ιδιοκτησιακό καθεστώς της Σχολής αμφισβητήθηκε επίσης από την κεμαλική Τουρκία και διευθετήθηκε μόνο όταν το Φανάρι εξαναγκάστηκε να αποδεχθεί ως αντάλλαγμα την απώλεια της Εμπορικής Σχολής, το έτερο μεγαλοπρεπές κτίριο της Ρωμιοσύνης στη Χάλκη που ανήκε στο Οικουμενικό Πατριαρχείο.
Η Θεολογική Σχολή Χάλκης δεν μπορούσε να μην επηρεαστεί όταν κατά τη δύσκολή περίοδο της διετίας 1964-1965 διαδοχικές τουρκικές κυβερνήσεις εφάρμοσαν ένα σχέδιο αποδυνάμωσης και υπονόμευσης του πατριαρχικού θεσμού.
Τα περιοριστικά μέτρα στην περίπτωση της Χάλκης κορυφώθηκαν το 1971, όταν μετά το στρατιωτικό πραξικόπημα, η ελεγχόμενη από τον στρατό υπηρεσιακή κυβέρνηση του Νιχάτ Ερίμ προχώρησε στην απαγόρευση της λειτουργίας της Θεολογικής Σχολής.
Παρά τις σχετικές διαμαρτυρίες του Οικουμενικού Πατριαρχείου στις αρχές Ιουλίου 1971 ανακοινώθηκε και επισήμως η παύση λειτουργίας της Θεολογικής Σχολής Χάλκης, η οποία έκτοτε παραμένει κλειστή με διαδοχικές τουρκικές κυβερνήσεις να αρνούνται πεισματικά στην ελληνορθόδοξη μειονότητα το δικαίωμα της εκπαίδευσης των κληρικών της.
Όπως γράφει ο Πρέσβης ε.τ. Αλέξης Αλεξανδρής σε παλαιότερο άρθρο του στη Καθημερινή: “Τόσο κατά τη διάρκεια της οθωμανικής περιόδου αλλά και για 48 χρόνια από το 1923 έως το 1971 επί τουρκικής δημοκρατίας, το θεολογικό αυτό φυτώριο προσέφερε στο Οικουμενικό Πατριαρχείο, στη Ρωμιοσύνη, στον οικουμενικό Ελληνισμό αλλά και γενικότερα στην Ορθοδοξία 930 αποφοίτους. Από αυτούς οι 343 έγιναν αρχιερείς και 12 εξ αυτών αναδείχθηκαν Οικουμενικοί Πατριάρχες, δύο Πατριάρχες Αλεξανδρείας, δύο Αντιοχείας, τέσσερις Αρχιεπίσκοποι Αθηνών και ένας Αρχιεπίσκοπος Τιράνων”.
«Η ελπίς ου καταισχύνει»
Η επαναλειτουργία της Σχολής αποτελεί ένα από τα οράματα του Παναγιωτάτου Οικουμενικού Πατριάρχη κ.κ. Βαρθολομαίου ο οποίος σε ομιλίες αναφέρεται συχνά σε αυτήν. Μάλιστα, από την αίθουσα τελετών της Σχολής είχε χαρακτηρίσει την επιβολή διακοπής της λειτουργίας της Θεολογικής Σχολής Χάλκης ως μία ζοφερή σελίδα στην ιστορία της Εκκλησίας και της θεολογίας.
Σήμερα η Θεολογική Σχολή της Χάλκης λειτουργεί ως Μονή υπό την γενική εποπτεία του Καθηγουμένου της, Θεοφιλεστάτου Επισκόπου Αραβισσού κ. Κασσιανού, ο οποίος αγωνίζεται με την ελπίδα να δει και πάλι τη Σχολή να λειτουργεί.
Κατά την εορτή της Αγίας Τριάδος το 2021, ημέρα κατά την οποία η Σχολή πανηγυρίζει, ο Θεοφιλέστατος στην ομιλία του στη δεξίωση που ακολούθησε στην αίθουσα τελετών της Σχολής, μεταξύ άλλων, είχε αναφέρει: “Δεν δυνάμεθα, όμως, να μη εκφράσωμεν και την λύπην ημών, διότι η άλλοτε γέμουσα κατά την ημέραν ταύτην σπουδαστών Σχολή, συμπληροί εφέτος πεντήκοντα έτη από της όλως αδίκου αποφάσεως περί αναστολής της λειτουργίας αυτής. Δεν παύομεθα όμως να ελπίζωμεν ομού μετά του Πατριάρχου ημών, ότι η άδικος και ακατανόητος απόφασις αύτη θα ανακληθή και ημέρες ευφρόσυνες θα ανατείλουν και πάλιν διά την ημετέραν Σχολήν και την Μεγάλην Εκκλησίαν. «Η ελπίς ου καταισχύνει», κατά τον παύλειον λόγον. Αύτη η ακαταίσχυντος ελπίς ενέπνεε προ παντός άλλου τον τελευταίον Σχολάρχην της ημετέρας Σχολής, μακαριστόν Μητροπολίτην Σταυρουπόλεως κυρόν Μάξιμον, όστις δι΄ αυτήν την ελπίδα παρέμεινεν μέχρι τελευταίας αυτού πνοής εν τη αδικημένη Σχολή ημών” ενώ κατέληξε με την ευχή “ελπίζοντες και προσευχόμενοι να πραγματοποιηθή το δίκαιον αίτημα του Πατριαρχείου και του Οικουμενικού Πατριάρχου μας προσωπικώς διά την επαναλειτουργίαν της Σχολής”.
Ντοκιμαντέρ: Χάλκη, ανάμεσα σε δύο κόσμους
Παρακολουθήστε σήμερα στις 18:40 μ.μ. στην ψηφιακή τηλεόραση της Pemptousia TV το ιστορικό ντοκιμαντέρ για την θεολογική σχολή της Χάλκης, η οποία έκλεισε λόγω μιας νομικής απόφασης που εκδόθηκε σαν σήμερα.
Η Θεολογική Σχολή της Χάλκης ήταν η κύρια θεολογική σχολή του Οικουμενικού Πατριαρχείου Κωνσταντινούπολης, έως το 1971. Στις 12 Ιανουαρίου του 1971 το τουρκικό συνταγματικό δικαστήριο αποφάσισε την κατάργηση της ανώτατης ιδιωτικής παιδείας στην Τουρκία. Η απόφαση αυτή έδωσε το νομικό πρόσχημα στην Άγκυρα για να κλείσει τη Θεολογική Σχολή της Χάλκης. Οι εγκαταστάσεις της σχολής βρίσκονται στο νησί Χάλκη, ένα από τα Πριγκηπονήσια.